Intuicyjne jedzenie nie jest szczególnie nową koncepcją. Dietetycy napisali pierwszą książkę w tym temacie w latach 90., a czwarta edycja ukazała się w czerwcu 2019. Dzisiaj koncepcja ta zyskuje jeszcze większe uznanie i popularność. Fundacja Międzynarodowej Rady Informacji o Żywności wymieniła nawet intuicyjne jedzenie jako jeden z pięciu trendów żywieniowych w bieżącym roku.
Evelyn Tribole – dietetyk stanu California mówi, że pomysł na pierwszą książkę nie powstał po prostu z powietrza. „Stało za tym wiele podstaw teoretycznych. To dobrze zdefiniowany, oparty na dowodach model z potwierdzoną oceną i 10 zasadami” – twierdzi dietetyk. W 2006 r. Dr Tracy Tylka – badaczka z Ohio State University zastosowała zasady do opracowania Intuicyjnej Skali Oceny Jedzenia, która zapewniła pierwsze środki do weryfikacji takiego modelu jedzenia. W 2007 r. Tribole i Resch zaczęły szkolenia pracowników służby zdrowia w zakresie intuicyjnego jedzenia po tym, jak zauważył, że ich praca jest wykorzystywana w sposób, którego nie zamierzały propagować, w tym – w celu odchudzania. Obecnie ponad 900 pracowników służby zdrowia w 23 krajach jest Certyfikowanymi Intuicyjnymi Doradcami żywieniowymi, a opublikowano już ponad 100 badań naukowych dotyczących tego aspektu dietetyki. Mimo to istnieje wiele mitów i nieporozumień na temat intuicyjnego jedzenia, które Tribole i Resch omawiały na FNCE® w 2019 roku. Od tej pory wyróżniono mity i fakty na temat opartego na dowodach modelu jedzenia intuicyjnego. Przyjrzyjmy się im.
MIT 1. Intuicyjne jedzenie jest instynktowne
Jedna słownikowa definicja intuicyjności mówi, że jest „instynktowna”, ale Resch twierdzi, że nie możemy jeść ufając samemu instynktowi i że prawdziwa definicja intuicyjnego jedzenia to „dynamiczna gra instynktu, emocji i myśli”. Mówi, że nasze mózgi mają trzy integralne układy:
– „instynktowny” gadzi mózg rządzący pierwotnymi instynktami i impulsami
-„emocjonalny” mózg ssaków odpowiedzialny za uczucia
-„racjonalny” mózg ludzki (kora neo), który generuje myśli.
Resch twierdzi, że jedzenie oparte wyłącznie na instynkcie nie działałoby dobrze dla nas „ponieważ nie jesteśmy dinozaurami”! Mówi, że jednym ważnym aspektem wysoce rozwiniętej kory nowej (neo) jest to, że może ona monitorować i wpływać na ludzkie instynkty oraz emocje – tzw. lepsze lub gorsze dla samego odczuwania. Jeśli ludzie nie mają dużego apetytu, ponieważ są niespokojni, kora nowa może im przypomnieć, że i tak prawdopodobnie powinni jeść, ale może także działać jako wewnętrzna „policja żywnościowa”, mówiąc im, aby ignorowali sygnały głodu lub że są „złe”, ponieważ zjadły ciastko, które jak wiadomo nie znajduje się w zaleceniach prawidłowego żywienia. Resch twierdzi, że wiele osób, które określają się jako kompulsywni, emocjonalni i niekontrolowani „zjadacze”, przekonują się, że kiedy „rzucą wyzwanie policji żywnościowej” i „pogodzą się z jedzeniem” większość ich emocjonalnego jedzenia kończy się. „Miałam nawet klientów, którzy dosłownie przestali jeść emocjonalnie, ponieważ tak wiele ich zachowań tego typu było dlatego, że źle się czuli z powodu jedzenia” – przyznaje. Chociaż „radzenie sobie z emocjami bez jedzenia” jest zasadą, Resch podkreśla, że ponieważ życie jest emocjonalne, czasami będziemy jeść emocjonalnie! „Jedzenie jest pocieszające… Dobrze jest pocieszać się jedzeniem, ale warunek jest taki, by to kontrolować i umieć zobaczyć granice” – puentuje.
MIT. 2 Intuicyjne jedzenie oznacza jedzenie, co chcesz, kiedy tylko chcesz
Częścią zawarcia pokoju z jedzeniem jest bezwarunkowe zezwolenie na jedzenie, co, jak często mówi Tribole, jest źle rozumiane i świadomie pomijane. Zapominamy o tym lub nawet uciekamy przed konfrontacją z zagadnieniami typu: „jak będę się czuł po zjedzeniu danego posiłku? Jak się czuję, kiedy jem? Dlaczego chcę wybrać coś niedozwolonego? Jaką rolę to ma spełnić? Dlaczego nie wybiorę warzywa tylko czekoladkę?” Należy tu pamiętać, że wybór jedzenia to nie tylko instynkt. Wykorzystujmy racjonalną część umysłu, by sobie odpowiedzieć na pytanie: „jak to na mnie zadziała?”
MIT.3 Ostatecznie zawsze chodzi o utratę masy ciała
Dwie najbardziej znane zasady – „szanuj swój głód” i „czuj swoje nasycenie” – są często wybierane jako rodzaj „diety na sytość”. Jednak Tribole twierdzi, że intuicyjne jedzenie nie polega na utracie masy ciała, a na pewno nie ma tego na celu. Na czym więc polega? Zapamiętajmy: „intuicyjne jedzenie polega na uzdrawianiu relacji z jedzeniem, umysłem i ciałem. Jeśli skupisz się na utracie kilogramów zaburzy to proces świadomości interoceptywnej (w skrócie – odczuwaniu sygnałów pochodzących z narządów, a obecnie dotyczących również wysiłku mięśniowego, łaskotania lub wrażeń naczynioruchowych, które są odczuwane dzięki stymulacji wolnych zakończeń nerwowych. Obecnie bada się zależności między strukturami nerwowymi związanymi z interocepcją a świadomością, gdyż zaburzenia takie jak niepokój, depresja czy zespół jelita drażliwego są z nią powiązane). Kiedy człowiek myśli o utracie masy ciała, koncentruje się na zewnętrznym aspekcie – na skali, kilokaloriach, na makrach. Jest na zewnątrz, bo myśli o estetyce lub poczuciu własnej wartości przez to, jak wygląda. Celem intuicyjnego jedzenia jest bycie wewnątrz, w ciele. Koncepcja ta obejmuje szanowanie ciała i akceptowanie indywidualnych schematów genetycznych pod względem wielkości i kształtu. Pewne jest tutaj to, że bez pełnego pokoju, relacji, przyjaźni z jedzeniem nigdy nie będziemy wolni. Wolni w pojęciu pozbywania się napięcia dotyczącego obawy przed przytyciem, bo teraz jest to główny problem społeczny.
10 zasad jedzenia intuicyjnego
– nie stosuj komercyjnych diet i tych, jakie pomogły koleżankom – naucz się rozpoznawać swoje: głód i sytość
– wykorzystując powyższą umiejętność, zakończ jedzenie, gdy czujesz sytość – nie myśl obsesyjnie o liczeniu kilokalorii i narzucania sobie reżimów, nie walcz z tym, że coś ma cukier, nie bój się tego
– posłuż się elastycznością w nawykach żywieniowych
– zaakceptuj swój wygląd biologiczny – czego nie możesz zmienić nawykami
– nie traktuj aktywności fizycznej jak kary, polub ruch
– skończ z jedzeniem emocjonalnym – zjedzenie czekoladki czy najedzenie się do pełna nie zapewni ci poczucia bezpieczeństwa ani nie zlikwiduje stresu
– doceniaj i celebruj posiłki
– wykształć umiejętność szanowania własnego zdrowia, rób badania profilaktyczne, ucz się o tym, co dobrze wpływa na stan zdrowia a co źle