Choć bez niej można żyć to niepodważalnym faktem jest, że spełnia ona wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka. Za co jest odpowiedzialna? Gdzie jest umiejscowiona? Jak o nią zadbać? Jak ją karmić?
Położenie śledziony i rola w organizmie
Ten narząd znajduje się w śródbrzuszu i graniczy z lewą nerką oraz trzustką. Kiedy jest zdrowa nie wyczuwa się jej fizykalnie. Można powiedzieć, że śledziona należy do dwóch układów: limfatycznego (limfocyty) oraz krwionośnego (elementy krwi). Ze względu na swoje cechy anatomiczne potrafi znacznie zmieniać swoją objętość! Czyż nie jest magiczna? „W największym skrócie można stwierdzić, że śledziona jest katalizatorem mającym za zadanie oczyszczanie krwi. Właśnie tutaj z krwi zostają usuwane niepotrzebne erytrocyty i płytki krwi – trombocyty. Resztki nie zanieczyszczają organizmu, a trafiają do wątroby i stają się składnikiem żółci. Dodatkowo w śledzionie wytwarzane są przeciwciała. Bardzo ważną rolę w wytwarzaniu erytrocytów śledziona pełni już w życiu płodowym, dlatego tworzy się już w jego pierwszych tygodniach” – mówi dr n.med. Amelia Majkowska – Młynarczyk, endokrynolog.
Dodatkowa rola śledziony
Alarm! Śledziona to rola alarmu. Jest tak dlatego, że w przypadku problemów ze zdrowiem śledziona się powiększa (med. splenomegalia). Objaw taki może być spowodowany wieloma chorobami, m.in.: zmianami nowotworowymi, ropniami, torbielami, RZS (reumatoidalnym zapaleniem stawów), boreliozą, gruźlicą, mononukleozą, białaczkami, chorobami wątroby, czy tętniakiem. „Po wycięciu śledziony, np. po wypadkach komunikacyjnych, jej funkcje przejmują z łatwością inne narządy. Oczyszczaniem krwi zajmuje się wtedy wątroba, a funkcje odpornościowe przejmują węzły chłonne. Bez śledziony układ immunologiczny będzie znacznie osłabiony” – kontunuuje endokrynolog.
Śledziona a żywienie
Zarządza przemianami pożywienia, przyjmowaniem i dystrybucją składników odżywczych po organizmie, a i regulacji procesów metabolicznych. Śledziona jest odpowiedzialna za tzw. strukturę – ciała, narządów, naczyń krwionośnych, mięśni i ścięgien na swoim miejscu. Śledziona uwielbia ciepło, suchość i regularność – podstawą dla jej prawidłowego funkcjonowania są więc ciepłe i regularne posiłki. Bardzo ważne jest śniadanie – powinno mieć temperaturę ciepłą, najlepiej spożywane między 7.00 a 9.00 rano. To godziny, w którym swoje maksimum energetyczne osiąga żołądek, dzięki czemu trawienie przebiega z największą możliwą wydajnością. W kolejnych godzinach, tj. między 9.00 a 11.00 przypada maksimum energetyczne śledziony, co zwiększa przyswajalność dostarczanych składników odżywczych. Po godzinie 19.00 śledziona nie powinna być już obciążana. Do tej godziny powinniśmy być już po ostatnim posiłku. Ułatwi to spokojny sen, odpowiednie, wydajne ale nieobciążające trawienie i wchłanianie pokarmu.
Bunt śledziony
Jeśli nie dbasz o śledzionę – tutaj – robisz odwrotnie, niż mowa w kontekście dbałości o ten narząd, możesz odczuwać takie objawy jak: osłabienie mięśni i kończyn, wychłodzenie (szczególnie dolnych partii ciała), zmęczenie bez tzw. powodu, czyli tak naprawdę niezależne od czasu i intensywności działań w ciągu dnia, problemami z koncentracją, pojawia się ból lub kłucie w lewym boku (tzw. kolka) sennością po posiłkach, niechęcią do spożywania płynów, nawet luźnym stolcem, niskim ciśnieniem, a także – w długofalowym ujęciu – nadwagą. Dla weryfikacji, spójrz wtedy na swój język – będzie bardziej blady i opuchnięty. Może się także pojawić cienki, biały nalot. Powiększona śledziona uciska na inne narządy i wówczas pojawia się uczucie pełności w jamie brzusznej, często nudności, ból brzucha i pleców.
Czego unikać w pożywieniu dla dobra śledziony?
- konserw, półgotowych produktów, wyrobów garmażeryjnych
- produktów nabiałowych (szczególnie pochodzenia krowiego)
- mrożonek
- cukru spożywczego, ale i dodanego (czytamy etykiety!)
- potraw z białej mąki
- dużej ilości białego ryżu
- nadmiarowej ilości mięsa (zalecane 3 porcje w tygodniu)
- gruszek i bananów, cytrusów
- soków owocowych
Co lubi „jeść” śledziona?
- dynię, szczególnie gotowaną, typu – piżmowa
- kalarepę
- seler – korzeń
- paprykę
- cykorię
- fenkuł
- słodkie ziemniaki, ziemniaki
- marchew
- rzodkiew, rzodkiewki
- świeżą kapustę
- cebulę
- por
- bazylia, imbir, cynamon, kardamon, pieprz (każdy rodzaj)
- proste posiłki z niewielu składników (to dobry kierunek także ze względu na generalną jakość gospodarowania poszczególnymi składnikami przez organizm!)
- napary z majeranku, mięty, nagietka, bazylii, kopru włoskiego, pokrzywy, szałwii – ale także ich postać w charakterze ziół do przyprawiania dań
Zadbajmy o naszą królową śledzionę, a cały organizm za to podziękuje!