Lactose-free – jakie to częste na opakowaniach produktów z udziałem nabiału lub typowo nabiałowych. Trend na dietę bez laktozy przyszedł już dawno, jednak idących za nim wciąż przybywa. Kiedy jest to słuszne, a kiedy niepotrzebne?
Kiedy organizm ma ograniczoną lub też zablokowaną zdolność do trawienia laktozy, wtedy mówi się o jej nietolerancji. Wówczas – niewystarczająca aktywność laktazy – enzymu rozkładającego laktozę – sprawia, że po spożyciu produktów mlecznych pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Wyróżnia się dwa typy: pierwotną, jeżeli dotknięta nią osoba w dzieciństwie mogła spożywać mleko i dopiero w czasie dojrzewania lub w dorosłości zaczęła na nie źle reagować. Wtedy, u podłoża tego typu nietolerancji laktozy leży zmniejszenie produkcji laktazy bądź jej aktywności. Następnie – w wyniku niektórych urazów bądź przebytych jednostek chorobowych może wytworzyć się wtórna nietolerancja, która zazwyczaj związana jest z uszkodzeniem błony śluzowej jelita. Natomiast ważne jest też, by podkreślić, że jeśli np. przez dłuższy czas unikamy produktów z laktozą, również można doprowadzić do zaniku laktazy lub zdecydowanego spadku jej aktywności. Dzieje się to także naturalnie – z wiekiem.
U osób dotkniętych nietolerancją laktozy, w zależności od stopnia nasilenia dolegliwości, objawy pojawiają się od pół godziny do dwóch godzin po zjedzeniu produktów mlecznych i są to takie objawy jak:
- mdłości
- bóle brzucha
- biegunki
- wzdęcia
- kolki
- gazy
Aby jednoznacznie sprawdzić, czy dana osoba boryka się z tym rzeczywiście problemem, należy wykonać:
1. Analizę pH stolca – jeżeli pH stolca jest kwaśna oznacza to nietolerancję pokarmową, gdyż niestrawiona laktoza powoduje zakwaszenie masy kałowej.
2. Wodorowy test oddechowy – polega na podaniu pacjentowi (na czczo) pewnej dawki laktozy, a następnie mierzeniu stężenia wodoru w wydychanym powietrzu; przekroczone stężenie wodoru wskazuje na nietolerancję laktozy, bo ulega ona fermentacji w jelicie grubym, przez wydzielają się duże ilości wodoru, usuwane kolejno przez drogi oddechowe. Ten test oddechowy jest najlepszym badaniem pomocniczym w diagnostyce takiej nietolerancji.
3. Test doustnego podawania laktozy – pacjentowi podawana zostaje doustnie laktoza, następnie lekarz oznacza stężenie glukozy we krwi.
4. Endoskopia – jest jedną z najbardziej inwazyjnych metod diagnostycznych, ale najbardziej skuteczną. W trakcie badania endoskopowego lekarz pobiera wycinek jelita cienkiego, aby określić w nim zawartość laktazy.
Czego unikać?
Produktów mlecznych i z obecnością laktozy w innych produktach, np. takich jak: pieczywo – tostowe, bułeczki maślane, bułki do hamburgerów, margaryny, mięsa: pasztety, kiełbasy, serdelki, parówki, syropy lecznicze, niektóre sztuczne słodziki. Dlatego na pewno podczas zakupów należy czytać etykiety i sprawdzać, czy w składzie znajdują się: mleko w proszku, serwatka czy tłuszcz mleczny.