U niektórych osób stosowanie diety bez glutenu jest konieczne. Najważniejszym i niewątpliwym wskazaniem do eliminacji glutenu są: celiakia (choroba trzewna), nietolerancja glutenu, skórna postać celiakii – choroba Dühringa, nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (NNG) i alergia. W tych schorzeniach dieta gluten-free jest prawdziwym i najlepszym sposobem leczenia oraz poprawy jakości funkcjonowania, profilaktyki chorób. Ale czy tylko dla tych osób gluten jest niebezpieczny?
Objawy tego, że gluten szkodzi są różne, a sposoby identyfikacji przyczyny problemu nie są łatwe. Warto udać się do gastrologa gdy chcemy wprowadzić dietę eliminacyjną. Dieta bezglutenowa jest jedynym lekiem m.in. u osób z wyżej wymienionymi chorobami ale w trakcie badań naukowych zauważono również poprawę stanu zdrowia u niektórych osób z autyzmem i zespołem jelita drażliwego (IBS). Stosowanie diety bezglutenowej jest często zalecane osobom chorym na autoimmunologiczne zapalenie tarczycy typu Hashimoto, choć obecnie brak jest wystarczających dowodów przemawiających za stosowaniem diety bezglutenowej u tych chorych „na zawsze”.
Jak jest u osób zdrowych? Gluten to białko występujące w pszenicy (i jej odmianach, np. orkiszu), życie, czy jęczmieniu. Zboża, któreobecnie spożywamy, nie są tymi samymi, które były 10 000 lat temu. Przez ostatnie 500 lat zawartość glutenu drastycznie wzrastała ze względu na jego korzystne właściwości przy produkcji pieczywa (tekstura czy kleistość). Ale, niestety składnik glutenu – gliadyna – nie może być dobrze trawiona przez ludzkie enzymy jelitowe. Rozpowszechnienie się technik rolnych i nowych odmian pszenicy spowodowało zwiększenie częstości występowania przypadków chorobowych związanych właśnie z glutenem. Dla osób, które dbają o swoje zdrowie w pełni, zalecenie co do spożycia glutenu wygląda następująco: zadbaj o to, by źródłem wszelkich witamin, składników mineralnych, błonnika i białka a także niezbędnych węglowodanów złożonych były inne zboża niż te, które zawierają gluten. Masz do wyboru wiele możliwości: ryż, gryka, proso, kukurydza, amarantus, quinoa, teff, sorgo. Pamiętaj, że liczy się indywidualna tolerancja i potrzeba. Jeśli jesteś zdrowy, możesz spożyć źródło glutenu czasami, a nawet powinieneś, by nie odzwyczajać kosmków jelitowych od tego białka (jeśli całkowicie eliminujesz gluten na długo bez powodu, potem możesz mieć kłopot po jego zjedzeniu a czasami nie jest możliwe żyć cały czas bez niego), ale najważniejsze jest to, aby nie spożywać go codziennie. Dodatkowo, jeśli masz objawy takie jak…
- przewlekłe zmęczenie,
- anemia,
- problemy z koncentracją,
- silne wahania nastroju,
- nadpobudliwość.
…po pierwsze zbadaj jelita, po drugie spróbuj ograniczyć gluten w swoich codziennych wyborach. Powyższe symptomy mogą także świadczyć o zupełnie innych dolegliwościach. Dlatego niezwykle istotne jest, by robić badania profilaktyczne pod kątem różnych niedoborów, czy podstawowych parametrów zdrowotnych z krwi.
Piśmiennictwo:
Burda K. Podstępna celiakia. 3. Hauser CS., Zdrowy układ pokarmowy, Warszawa 2013.
4. Golachowska M., Nadwrażliwość na gluten, niezwiązana z celiakią (Non-Coeliac Gluten Sensitivity), 5. Paradowski L., Gastroenterologia Praktyczna, Wrocław 2013.
6. Szaflarska-Popławska A, Karczewska K, Żabka A i wsp., Występowanie celiakii w Polsce – badanie wielośrodowiskowe, “Pediatria Współczesna Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka” 2009, 11,3.
7. De Palma G., Nadal I., Collado M.C., Sanz Y., Effects of a gluten-ćfree diet on gut microbiota and immune function in healthy adult humansubjects, “The British journal of nutrition” 2009, 102 (8), 1154-1160.